İNSAN RESURSLARI SAHƏSİNDƏ PSİXOANALİZLƏRİN ƏHƏMİYYƏTİ
- 2025-07-11
Selma Məmmədova- Bloqlar
Müasir dövrdə insan resursları (HR) sadəcə sənəd idarəçiliyi və işə qəbul prosesi ilə məhdudlaşmır. Bu sahə getdikcə daha çox psixoloji aspektlərə əsaslanan, insan davranışını və motivasiyasını anlamağa yönəlmiş strateji bir istiqamətə çevrilir. Məhz bu mərhələdə psixoloji analizlərin – qısaca psixoanalizlərin əhəmiyyəti ön plana çıxır.
Psixoanaliz nədir və İnsan Resurslarında necə tətbiq olunur?
Psixoanaliz insanın daxili aləmini, motivasiyalarını, qərarvermə tərzini və davranış modellərini anlamağa yönəlmiş elmi yanaşmadır. HR mütəxəssisləri üçün isə bu yanaşma aşağıdakı məqsədlərlə istifadə olunur:
- Namizədin şəxsiyyət xüsusiyyətlərini müəyyənləşdirmək
- Komandadakı davranış balansını analiz etmək
- Konflikt və stres vəziyyətlərini öncədən aşkar etmək
- Motivasiya və liderlik tərzlərini anlamaq
- İşçi münasibətlərində empati və uyğunlaşdırma yaratmaq
İnsan Resurslarında psixoloji testlərin rolu
İşə qəbul prosesində istifadə olunan psixoloji testlər və şəxsiyyət analizləri namizədin təkcə peşəkar bacarıqlarını deyil, onun komanda içində uyğunluğunu və davranış potansialını da ölçməyə imkan verir.
Ən çox istifadə edilən psixoloji metodlar:
- MBTI (Myers-Briggs Type Indicator) – şəxsiyyət tipi və qərarvermə tərzi
- DISC Analizi – davranış profili və ünsiyyət tərzi
- EQ Testləri (Emosional Zəka) – empati, özünüidarə və sosial bacarıqlar
- Stres və Konflikt Reaksiyası Analizləri
Nə üçün psixoanaliz əməkdaş seçimində vacibdir?
Bəzən çox təcrübəli və savadlı bir namizəd təşkilata uyğun olmaya bilər. Çünki iş mühitində yalnız bilik və bacarıq deyil, şəxsiyyət uyğunluğu, stresə qarşı dayanıqlıq və komanda davranışı da mühüm rol oynayır.
Məhz buna görə, psixoanalitik yanaşma:
- İşə qəbulda səhv qərarların qarşısını alır;
- Daha davamlı və uyğun komanda qurulmasına dəstək olur;
- İşçi dövriyyəsini azaldır;
- Performans menecmentində obyektiv ölçü verir.
İnsan resurslarının məsuliyyətlərindən biri də mövcud işçilərin emosional rifahı və iş mühitində davranış uyğunluğunu davamlı olaraq izləməkdir. Bu məqsədlə aşağıdakılar tövsiyə olunur:
- İllik psixoloji sağlamlıq anketləri;
- Karyera konsultasiyaları və fərdi inkişaf planları;
- Stres idarəetmə və psixoloji dəstək proqramları;
- Daxili motivasiya analizləri və tükənmişlik (burnout) testləri;
Psixoloji baxış HR peşəkarının gücüdür!
İnsan resursları sahəsində psixoanalitik yanaşmaların tətbiqi lüks deyil, zəruri bir ehtiyacdır. Əgər bir HR mütəxəssisi işçinin zahiri davranışları arxasında duran səbəbləri başa düşürsə, o zaman təşkilatda real inkişaf və düzgün qərarvermə mümkündür.
Bu səbəbdən psixoloji biliklərə sahib HR mütəxəssisləri şirkət üçün yalnız kadr deyil, həm də insan potensialının strateji idarəedicisidir.