Faktoring nədir?
- 2025-05-08
Nailə Namazova- Bloqlar
İş dünyasında ən çox rast gəlinən problemlərdən biri nağd vəsait çatışmazlığıdır. Müştəriyə mal və ya xidmət satırsınız, amma ödəniş 30, 60, hətta 90 gün sonra edilir. Bu müddətdə işinizi davam etdirmək üçün pul lazımdır — əməkhaqqı vermək, vergi ödəmək, xammal almaq, yeni sifarişlərə başlamaq və s. Bəs bu pulu necə tez əldə etmək olar?
Həll yolu: Faktoring
Faktoring nədir?
Faktoring — şirkətinizin müştəridən almalı olduğu borcu (debitor borcunu) üçüncü bir tərəfə, yəni faktoring şirkətinə təhvil vermək və həmin borcun böyük hissəsini dərhal nağd pul kimi almaqdır.
Sadə dillə desək:
-
Müştəri sizə pulu 60 günə ödəməlidir.
-
Siz isə faktoring şirkəti ilə işləyərək həmin vəsaitin 70-90%-ni bu gün alırsınız.
-
Müştəri pulu ödəyəndə, faktoring şirkəti qalan məbləği sizə ötürür (komissiya çıxılandan sonra).
Faktoring necə işləyir? (Misalla izah)
-
Siz 100 000 manatlıq mal satırsınız. Müştəri 60 günə ödəyəcəyini bildirir.
-
Bu satış sənədini faktoring şirkətinə təqdim edirsiniz.
-
Faktoring şirkəti sənədləri yoxlayır və sizə 85 000 manat dərhal göndərir.
-
Müştəri 60 gündən sonra 100 000 manatı ödəyəndə, faktoring şirkəti qalan 15 000 manatdan komissiyanı çıxıb sizə balansı verir.
Nəticə: 60 gün gözləmədən pulu alırsınız, işiniz dayanmır.
Faktoringin üstünlükləri
-
✅ Nağd pul axını təmin olunur — biznesiniz fasilə vermədən davam edir.
-
✅ Girovsuz maliyyə dəstəyi — klassik bank kreditindən fərqli olaraq girov tələb olunmur.
-
✅ Kredit tarixçəsinə təsir etmir — faktoring kredit deyil, satışa əsaslanan maliyyə alətidir.
-
✅ İnkişaf və böyümə imkanı yaradır — pul vaxtında gəldiyi üçün yeni sifarişləri tez qəbul edə bilirsiniz.
-
✅ Risk bölüşdürülür — bəzi hallarda faktoring şirkəti müştərinin ödəniş riskini öz üzərinə götürür.
Faktoring kimlər üçün uyğundur?
Faktoring xidmətindən daha çox aşağıdakı şirkətlər faydalanır:
-
Müştərilərinə güzəştli ödəniş müddəti təklif edənlər;
-
Dövlət satınalmaları və tenderlərdə iştirak edənlər;
-
Toptan satış və ağır sənaye sahəsində fəaliyyət göstərənlər;
-
İxracatçılar, yəni xarici bazarlara mal göndərib pulu sonradan alanlar;
-
Xidmət göstərən, amma ödənişi aylarla gecikən sektorlar (inşaat, logistika, nəqliyyat və s.).
Faktoringin növləri
1. Geriyə qaytarmalı faktoring
Əgər müştəri ödənişi etməzsə, siz bu vəsaiti faktoring şirkətinə qaytarmalısınız.
2. Geriyə qaytarmasız faktoring
Burada ödəniş riski faktoring şirkətinə aiddir. Müştəri ödəməsə də, siz məsuliyyət daşımırsınız.
3. Açıq faktoring
Müştəri bilir ki, siz faktoring şirkəti ilə işləyirsiniz.
4. Qapalı faktoring
Müştəri faktoringdən xəbərsizdir. Bütün proses sizin adınızla aparılır.
Nələri bilməlisiniz?
-
Faktoring kredit deyil, satış sənədləri əsasında verilən maliyyə alətidir.
-
Sənədlər tam və düzgün tərtib olunmalıdır.
-
Faktoring şirkətləri müştərinizin etibarlılığını yoxlayır. Əgər risk yüksəkdirsə, razılaşmaya bilər.
-
Alacağınız məbləğin təxminən 70-90%-i dərhal ödənilir.
-
Komissiya məbləği – ümumiyyətlə aşağı olur, amma ödəniş müddətinə və riskə görə dəyişə bilər.
-
Faktoring vergi və mühasibatlıq baxımından da düzgün idarə olunmalıdır.
Azərbaycanda faktoring xidmətindən necə istifadə etmək olar?
Azərbaycanda faktoring hələ tam yayılmasa da, sürətlə inkişaf edir. Əgər siz də:
-
Pul axını ilə bağlı çətinlik yaşayırsınızsa,
-
Müştərilərə uzunmüddətli ödəniş imkanı verirsinizsə,
-
Tender və ya ixrac prosesində iştirak edirsinizsə — faktoring sizin üçün çox faydalı bir alət ola bilər.
Amma burada hüquqi və maliyyə sənədlərinin dəqiq və düzgün hazırlanması çox önəmlidir. Səhv və ya natamam sənədlər faktoringi mümkünsüz edə bilər və əlavə risklər yarada bilər.
Nəticə
Faktoring — sadə, risksiz və operativ maliyyə alətidir.
Pulunuzu tez almaq, biznesinizi böyütmək və kreditdən yayınmaq istəyirsinizsə, faktoring sizin üçün ideal seçim ola bilər.
Əgər faktoringə başlamağı düşünürsünüzsə, təcrübəli mühasiblər, vergi məsləhətçiləri və hüquqşünaslardan ibarət bir konsaltinq komandası sizə kömək edə bilər.